Door te filosoferen, oefen je veel gespreks- en denkvaardigheden. Onderstaande lijst is een evaluatielijst, waarop de ontwikkeling van kinderen en jongeren kan worden aangegeven. Zeker in het huidige onderwijs dat resultaatgericht is, is het van belang om de meerwaarde van filosoferen aan te kunnen tonen:
- Zich verwonderen
- Vragen stellen over de wereld om hen heen
- Filosofische vragen stellen
- Aandacht tonen voor het gesprek; zich concentreren op het gesprek
- Uitspraken doen; actief deelnemen aan het gesprek (jezelf laten horen)
- Individuele mening weergeven i.p.v. mening van de groep of een sociaal-gewenste mening
- Eigen mening geven t.o.v. mening van de ander (mee (on)eens/ ‘dat vind ik ook/ niet’)
- Actief luisteren naar elkaar (elkaar kunnen herhalen, ingaan op wat de ander zegt)
- Anderen uit laten spreken
- Redenen geven voor je mening
- Abstracte uitspraken doen
- Abstracte uitspraken vergelijken met concrete voorbeelden (logische redeneringen trekken; ‘wijsheden’, conclusies formuleren)
- Onlogische redeneringen herkennen en benoemen
- Argumenten weerleggen en weerleggingen weerleggen
- Kritiek accepteren en de mening van de ander respecteren
(Karen Faber, mei 2012, mede op basis van ‘Lijst van Curtis’, Barry Curtis, 1989 in Berrie Heesen, 1993)
De gespreksbegeleider laat het volgende zien: hij/zij…
..prikkelt de kinderen tot verwondering en vragen stellen.
..stelt (samen met de kinderen) één of meerdere filosofische vragen staan centraal (de vragen zijn niet d.m.v. waarneming te beantwoorden en er is niet één goed antwoord op te vinden).
..geeft zijn eigen mening/ antwoord NIET; de kinderen staan centraal.
..stimuleert de kinderen om hun mening/ antwoord te geven en deze te beargumenteren.
..spreekt (positieve) waardering uit voor de inbreng van de kinderen en (ver)oordeelt niet.
..geeft ruimte (om te denken en te spreken) aan de kinderen en stelt zichzelf op de achtergrond.
..vraagt door; stelt o.a. open en filosofische vragen.
..stimuleert interactie tussen de kinderen (o.a. door beurten te (laten) geven; en kinderen op elkaar te laten reageren).
(Karen Faber, maart 2012, voor Pabo Groenewoud, Nijmegen)